2024 жылғы 25 қаңтарда ҚР ҒЖБМ ҒК Философия, саясаттану және дінтану институты, ЮНЕСКО қамқорлығымен Мәдениеттерді жақындастырудың халықаралық орталығы Тұран Университетімен бірлесіп "Еуразия континенті халықтарының эволюциясы тұрғысындағы зороастризмнің мәдени-тарихи мұрасы" тақырыбында халықаралық ғылыми-практикалық конференция өткізді.

      Халықаралық конференцияны ұйымдастырушылардың ортақ мақсаты -зороастризм ілімінің мәдени-тарихи мұрасының ғылыми-теориялық және практикалық мәселелерін жан-жақты зерделеу, сондай-ақ тәңіршілдік, зороастризм және Исламдағы ортақ рухани көздер мен дүниетанымдық сипаттағы көзқарастардың ұқсастығын дәлелдеуге мүмкіндік беретін шартты параллельдерді іздеу болды.

      Конференция жұмысын аша отырып, Тұран Университетің Ректоры Алшанов Рахман Алшанұлы әріптестерін жылы қарсы алып, отырысқа қатысушылар алдында құттықтау сөз сөйлеп, "Зартуш: діни қызметкерден пайғамбарға дейінгі жол. Жайық (Жайық, Датия) жағалауларынан Балхқа дейін" деген тақырыпта өз баяндамасын жасады.

Осыдан кейін құттықтау сөзін арнап, "Зороастризм генезисі және оның түркі халықтарының ежелгі тарихы мен мәдениетімен байланысы" деген тақырыпта ҚР ҒЖБМ Ғылым комитеті Философия, саясаттану және дінтану институтының Бас директоры, ҚР ҰҒА академигі, әлеуметтану ғылымдарының докторы, профессор Серік Тұрарұлы Сейдуманов баяндама жасады.

       Бұдан әрі конференция бағдарламасы бойынша Иран, Өзбекстан, Ресей, Испания, АҚШ және Беларусь елдерінің жетекші сарапшылары мен ғалымдары қазақстандық зерттеушілермен бірлесіп зороастризмнің түркі халықтарының ежелгі мәдениетімен ортақ бастаулары мен байланысын көрсететін ғылыми мәліметтер мен материалдар ұсынды.

       Пленарлық отырыс барысында конференцияға қатысушылар Шығыс тарихы бөлімінің бас ғылыми қызметкері, тарих ғылымдарының докторы, Ресей Ғылым Академиясы Шығыстану институтының профессоры Қадырбаев Александр Шайдатович ұсынған "Заратуштра – ежелгі арийлер елінен шыққан әлемдік діндердің алғашқы пайғамбары" атты баяндамасын тыңдады.

      ҚР ҒЖБМ Ғылым комитетінің Философия, саясаттану және дінтану институтының бас ғылыми қызметкері, ҚР ҰҒА корреспондент-мүшесі, философия ғылымдарының докторы, профессор Наталья Львовна Сейтахметова "Зороастризм мен тәңіршілдіктің рухани-адамгершілік негіздері: компаративистика тәжірибесі" тақырыбында баяндамасын ортаға салды.

Әріптестер тарапынан "Зороастризмнің наурыздың маңыздылығындағы рөлі" атты баяндама жоғары қызығушылығын тудырды, ол жөнінде АҚШ-тың Ішкі Азия және Орал жөніндегі ұлттық ресурстық орталығының директоры, Индиана университетінің Орталық-Еуразиялық зерттеулер кафедрасының құрметті профессоры, Америка өнер және ғылым академиясының ғылыми қызметкері, философия докторы (Блумингтон, Индиана, АҚШ) Чокси Джамшид сөз сөйледі.

Ғалымдар ұсынған баяндамалар мен түркі халықтарының мәдениетінің зороастризммен терең байланысы жөніндегі зерттеу материалдары осы ежелгі діни сенімнің идеялық-құндылық көзқарастарын анықтауға және оның тарих барысында Түркі халықтарының менталитетіне әсерін анықтауға мүмкіндік береді. Талқылау мен пікір алмасудың осы векторына сүйене отырып, конференцияға қатысушылар келесі спикерлердің сөз сөйлеу нәтижелері бойынша жалпы зерттеу ұстанымын қолдады.

   – Хоссейн Хошбатен (Hüseyn Xoşbaten), доцент, Табриз Фархангиян университеті, лингвистика факультеті (Табриз, Иран) - "Тұран мен тұрандықтардың шығу тегі, жеке басы және тарихы".

- Гил Фуэнсанта Хесус, Мадрид автономиялық университетінің экономикалық барлау және халықаралық қатынастар мектебі, ЛАСЕЙ-УАМ (Мадрид, Испания) - " Орталық Азиядағы палеолит пен неолит дәуіріндегі рәсімдер мен нанымдар: Батыс Азиямен байланыс болды ма?».

     - Мехрабан Полади (Мехрабан Полади), Иран Мобадан қауымдастығының төрағасы (Иран) – "Зороастрлықтардың тарихы, мәдениеті және тілі".

- Махмудова Гүли Тілабқызы, Мирзо Ұлықбек атындағы Өзбекстан ұлттық университетінің "Философия және логика" кафедрасының профессоры, философия ғылымдарының докторы, (Ташкент, Өзбекстан) – "Зороастризм және Авеста ілімдерінің тарихи-философиялық зерттеулері".

     - Усмонов Б. А., Ферғана мемлекеттік университеті, тарих ғылымдарының докторы, профессор (Ферғана, Өзбекстан) - "Ферғана алқабындағы өзбектердің күнделікті өміріндегі исламға дейінгі діни нанымдардың көріністері".

- Перзашкевич Олег Валерьевич, Беларусь мемлекеттік университеті, тарих ғылымдарының кандидаты, доцент (Минск, Беларусь) - "Иранның ортағасырлық дастанына исламға дейінгі әсері туралы мәселеге орай ("Фархад пен Шырын" және "Ләйлә мен Мәжнүн" дастандарының мысалында).

        Конференцияның пленарлық отырысы спикерлердің ұсынған баяндамалары ғылыми талдау әдістеріне сүйене отырып, тәңіршілдік, зороастризм және Исламда дүниетанымдық сипаттағы көзқарастардың ұқсастығын дәлелдейтін параллельдердің бар екендігін дәлелдеуге мүмкіндік берді. Күннің екінші жартысында конференция жұмысы секциялық отырыстар форматында жалғасты, онда ғылыми форумның басқа қатысушыларының баяндамалары тыңдалды.

"Еуразия континенті халықтарының эволюциясы тұрғысындағы зороастризмнің мәдени-тарихи мұрасы" тақырыбында халықаралық ғылыми-практикалық конференцияны ұйымдастырушылардың, қонақтар мен қатысушылардың ортақ пікірі бойынша алынған мәліметтер мен сараптамалық талқылау нәтижелері қазақ халқының және Орталық Азия өңірі мен тұтастай Еуразия континентінің көршілес түркі мәдениеттерінің ортақ тарихын объективті түсінуге және ұғынуға қызмет етеді.

Халықаралық конференцияның модераторы "Тұран" білім беру корпорациясының президенті, "Тұран" университетінің ректоры, экономика ғылымдарының докторы, профессор Р.А. Алшанов болды. Конференция отырысы гибридті режимде (онлайн және офлайн) ұйымдастырылды.

ФСДИ Ақпараттық-ұйымдастыру жұмысы орталығы