ҚР ҒЖБМ ҒК Философия, саясаттану және дінтану институтының ФСДИ Бас директоры С.Т. Сейдуманов бастаған ғылыми қызметкерлері қатарындағы ресми делегация мүшелері 2024 жылғы 9 сәуір сейсенбіде Сиань қаласына (ҚХР) қызметтік іссапар аясында  "Бір белдеу, бір жолдың" он жылдық жоғары сапалы бірлескен Қытай және Қазақстан: шолу және перспективалар атты Қытай-қазақ ынтымақтастығы жөніндегі екінші халықаралық симпозиум құрылысы" атты конференция жұмысына қатысты.

Конференция модераторы Хэ Чжилун, Шэньсий педагогикалық университетінің "Бір белдеу, бір жол" Мәдени ғылыми-зерттеу институтының атқарушы директоры халықаралық форум отырысының салтанатты ашылуында іс-шараға қатысушылардың міндеттері мен алдағы талқылаудың мақсаттарын жариялады.

Содан кейін конференцияға қатысушылар алдында Шэньси провинциясының әлеуметтік ғылымдар федерациясының төрағасы, Шэньси педагогикалық университетінің "Бір белдеу және бір жол" Мәдени зерттеулер институтының директоры Гань Хуэй сөз сөйледі, ол өткен отыз жылдық ынтымақтастықтың ретроспективасында Қазақстан-Қытай қатынастарының жай-күйі мен даму перспективасын жоғары бағалады.

Қазақстан Ұлттық ғылым академиясы президентінің міндетін атқарушы, Философия, саясаттану және дінтану институтының Бас директоры Серік Тұрарұлы Сейдуманов өз әріптестеріне конференцияға қатысуға шақырғаны үшін алғыс айтты. Ол өзінің тезистерінде Қазақстан мен Қытай ынтымақтастығының қорытындылары бойынша қамтамасыз етілген экономикалық және саяси жетістіктерге егжей-тегжейлі ғылыми талдау жасады. Бұл ретте С.Т. Сейдуманов Қазақстан мен Қытайдың "Бір белдеу, бір жол" бастамасын іске асыру жөніндегі табысты ынтымақтастығы және біздің елдеріміздің ауыл шаруашылығындағы, "жасыл" энергетикадағы, жасанды интеллект, қаржы және электрондық сауда салаларындағы екіжақты өзара іс-қимылының нәтижелілігі, экономиканың перспективалы салаларын дамыту үдерістеріндегі ғалымдар тарапынан қазірдің өзінде алғашқы жетістіктерге қол жеткізіп отырғанын қанағаттанушылықпен атап өтті.

"Қытай-қазақ ынтымақтастығының жолы мен болашағы" тақырып бойынша атты пленарлық отырысы барысында жаһандық сын-қатерлерден Қазақстан мен Қытайдың стратегиялық серіктестігіне дейінгі қарым-қатынастардың жаңа кезеңінің динамикасы мен мазмұнына қатысты С.Т. Сейдуманов ғылыми бағалау мен өз болжамдарын ұсынды.

Оның айтуынша, 2022 жылы Қазақстан мен Қытай арасындағы дипломатиялық қатынастардың орнағанына 30 жыл толды. Тарихи стандарттар бойынша осы қысқа мерзім ішінде, оның ішінде сауда-экономикалық салада берік мемлекетаралық байланыстар қалыптасты.

Қазақстан Президенті Қ.К. Тоқаев 2019 жылдың қыркүйегінде Бейжіңге жасаған сапары барысында мәлімделген "мәңгілік жан-жақты стратегиялық әріптестік" белгіленген траекторияға шыққанын әділ атап өтті. Келіссөздерден кейін екі елдің басшылары екі мемлекет арасындағы "Дипломатиялық қатынастардың 30 жылдығына орай бірлескен мәлімдемеге" қол қойды. Қасым-Жомарт Кемелұлы екіжақты қарым-қатынастың жаңа "алтын 30 жылдығын" ашатынын атап өтті.

Шынында да, соңғы жылдары Қазақстан мен Қытай арасындағы сауда-экономикалық қатынастар тұрақты өсу үрдісін көрсетіп отыр. Бұл екі елдің өзара сауда мен инвестицияларды кеңейтуге деген терең экономикалық қызығушылығын көрсетеді.

Ұлттық статистика бюросының мәліметтері бойынша, Қазақстан дәстүрлі түрде Ресеймен, Қытаймен және Германиямен тығыз сауда байланыстарын қолдайды, онда Ресей (26,8%) және Қытай (25,6%) шикізат пен тауарлардың негізгі импорттаушылары ретінде әрекет етеді. Қазақстан экономикасы үшін экспорттың маңызы зор, онда Италия (18,7%), Қытай (18,7%) және Ресей (12,5%) көш бастап тұр.

 «Бір белдеу», бір жолдың" Қытай мен Қазақстанның "бірлескен құрылысы" тақырыбы бойынша кезекті пікірталас алаңында қытайлық әріптестерінің алдында ФСДИ Саяси зерттеулер орталығының директоры А.М. Әміребаев баяндама жасады. Ол конференция қатысушыларына "Бір белдеу, бір жолдың" жаңа онжылдығы: Қазақстан мен Қытайдың жоғары сапалы ынтымақтастығының сын-тегеуріндері мен міндеттері" тезистеріндегі ынтымақтастық перспективасына қатысты талдауды ұсынды.

Күннің екінші жартысында "Қазақстан мен Қытайдың сауда-экономикалық қатынастарының динамикасы" баяндамасымен "Қытай-Қазақстан экономикалық және сауда ынтымақтастығы" жоспарлы секциялық отырысы аясында конференцияға қатысушылар ФСДИ Бас директорының орынбасары Үлес Нысанбектің  баяндамасын тыңдады. Ол Қазақстанның тұрақты экономикалық өсуіне қарамастан, 20 жылдағы экономикалық өсу көрсеткішінің орташа мәні 5,34% құрайтынын, бұл ұқсас қытайлық көрсеткіштен (8,66%) аз екенін атап өтті. Осылайша, Қытаймен сауда жасау Қазақстан үшін тиімді бола түсуде. Айта кетейік, Қазақстан мен Қытай экономиканың стратегиялық маңызды салаларын дамытуда белсенді ынтымақтасады, бұл бірлескен кәсіпорындар санының артуынан көрінеді. Бүгінгі таңда Қазақстанда тау-кен металлургия кешенінде, өңдеу өнеркәсібінде және басқа да стратегиялық маңызды секторларда белсенді жұмыс істейтін 3300 бірлескен кәсіпорын жұмыс істейді. Бұл Қазақстанның экономикалық дамуына ықпал етіп қана қоймай, елдің экспорттық әлеуетін нығайтады.   

"Цифрлық экономика саласындағы қытай-қазақстан ынтымақтастығы" алаңындағы пікірталас барысында қытайлық әріптестердің ФСДИ Саяси зерттеулер орталығының ғылыми қызметкері Р.Н.Мұстафиннің "Цифрлық Жібек жолы: инновациялар мен цифрландыру арқылы ынтымақтастықты трансформациялау" атты кезекті баяндамасы ерекше қызығушылығын тудырды.

Best Way қонақ үйінде өткен Конференцияны ұйымдастырушылар екі елдің сараптамалық және аналитикалық қоғамдастығы көшбасшыларының талқылауына ҚР мен ҚХР екіжақты қатынастарының түрлі мәселелерін қозғайтын ғылыми және қолданбалы сипаттағы бірқатар мәселелерді ұсынды. Бұл ретте Қытайдың Қазақстан экономикасына инвестицияларының көлемі өсуін жалғастыруда, бұл ұзақ мерзімді ынтымақтастықтағы өзара сенім мен мүддені көрсетеді. Инвестициялардың елеулі көлемі дәстүрлі салаларды ғана емес, экономикалық өзара іс-қимылдың жаңа салаларын қамтитын, екі ел алдында даму үшін жаңа перспективалар ашатын бірлескен жобаларды іске асыруға бағытталған. Көп жағдайда бұл көрсеткіштер өсу үрдісіне ие және аймақтық экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін тарихи тату көршілік пен ресурстық мүмкіндіктерді ұтымды пайдалану жолын таңдаған екі ел ғалымдарының жемісті байланыстарының арқасында сақталады.

Іс-шараға қатысушылардың ұжымдық пікірі бойынша, жетекші қазақстандық және қытайлық ғалымдар мен сарапшылардың конференция жұмысына беделді өкілдерінің қатысуы мазмұнды пікір алмасуды қамтамасыз етті және халықаралық іс-шараның қаныққан бағдарламасының регламенті бойынша ұсынылған мәселелерді кәсіби талқылаудың жоғары деңгейін анықтады. Философия, саясаттану дінтану институтының қазақстандық өкілдерінің қатысуы өткен конференция жұмысына зор мән берді.  Ғылыми-сараптамалық ынтымақтастықтың бұл дәстүрі міндетті түрде жалғасын табатыны атап өтілді, бұл Қазақстан-Қытай қатынастарының дамуына серпін береді.

Конференция соңында С.Т. Сейдуманов достық пен ризашылық белгісі ретінде Гань Хуэй мырзаға естелік сыйлық табыс етті.

ФСДИ Саяси зерттеулер орталығы