Междисциплинарная научная программа «Ғылыми қазына» (2012-2014 гг.)

Междисциплинарная научная программа «Ғылыми қазына» (2012-2014 гг.)

«Ғылыми қазына» пәнаралық ғылыми бағдарламаның шеңберінде жүргізілген жұмыстардың нәтижелері

«Ғылыми қазына» пәнаралық ғылыми бағдарламасы Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 18 ақпанында бекітілген «Ғылым туралы» Заңына сай «Ғылыми және/немесе ғылыми-техникалық қызмет» бюджеттік бағдарламасының 2012-2014 жылдарға арналған «Бағдарламалық-мақсаттылы қаржыландыру» ішкі бағдарламасы бойынша атқарылды. Аталмыш бағдарламаның шеңберінде ҚР БҒМ ҒК Философия, саясаттану және дінтану институты «Қазіргі Қазақстандағы идеологиялық концептілерді құрылымдау» ғылыми-зерттеу жобасын орындады.

Жоба тақырыбының өзектілігі. Тәуелсіздік алғаннан бастап Қазақстан Республикасында нарықтық тәртіп, демократиялық құндылықтар, қоғамдық қатынастарды құқықтық тұрғыдан реттеу, әлеуметтік саланың басымды дамуының негізінде қазақстандық мемлекеттілікті құруға қатысты стратегиялық бағыттар мен бағыт мақсаттары белгіленді. Қазақстандық қоғамды жүйелі жаңғыртудың қазіргі кезеңінде Қазақстан Республикасының мемлекеттік және қоғамдық институттарының алдында жаңа міндеттер қалыптасып, солардың ең басымдысы ретінде жалпымемлекеттік идеологияны қалыптастыру қарастырылды. Қалыптасқан мемлекеттің идеологиялық өзін-өзі анықтауы мемлекет пен азаматтық қоғамның бағдарларын нақты белгілеп, нәтижелі әлеуметтік, мәдени және экономикалық саясатты қалыптастыру үшін рухани-интеллектуалды іргетасты қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Қарқынды даму мен өрлеуге, халықтың барлық әлеуметтік таптары мен топтары өмірінің жоғары әлеуметтік стандарттарын қалыптастыруға, ұлтаралық және мәдениаралық келісімді сақтап, нығайтуға, Қазақстанның бірлігі жарасқан ұлтының дамуына талпынатын көпмәдениетті, көп конфессионалды, әлеуметтік, еркін, ашық және демократиялық қоғамның жалпыұлттық біртұтасуының негізі жаңа қазақстандық патриотизмнің парадигмасы бола алады, және болуы да тиіс. Ақырғысы, өз кезегінде, нарықтық тәртіптің шынайылығымен, білім берудің міндеттерін ұғынумен, дін институтының рөлі мен мәнін жаңадан анықтаумен, азаматтық өзін-өзі бірегейленуге ықпал ететін саяси институттар қызметтерін жаңартумен үйлесетін нақты әрекеттік мағынаға бөленеді.

Елбасының «Қазақстан-2050» стратегиясында Қазақстанның әлеуметтік-саяси, экономикалық, мәдени, рухани-ізгіліктік дамуының сапалы жаңа түріне өту бойынша қойған мақсаттары мен міндеттері идеология туралы дәстүрлі, қалыптасқан түсініктерді, оған қоса бұқаралық санаға негізгі идеологиялық концептілерді енгізу мен құрылымдауды өзгертуді талап етеді. Жаһандану үрдістерінің жағымды мәнін барынша қолдану мен кезеңдік қауіптер мен сын-қатерлерге тиімді түрде қарсылық көрсету қазақстандық қоғамның сапалы жаңа қалпына өтуін қамтамасыз ететін инновациялық әлеуметтік-саяси технологияларды әзірлеп, қолданусыз мүмкін емес. Еліміздің тұрақты сатылы дамуын Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық, саяси, ғылыми-технологиялық, әлеуметтік-мәдени дамуының үлгілерін түбегейлі жаңартудың негізінде ғана қамтамасыз етуге болады. Сонымен қатар, Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Дағдарыстан шығу жолдары» бағдарламалық мақаласында түбейгелі жаңару үшін біздің ойлау салтымыздың барлық түсініктерін, санаттары, теориялары, кестелері мен құралдарын жаңарту керек деп айтылған. Осыған орай «Қазіргі Қазақстандағы идеологиялық концептілерді құрылымдау» ішкі бағдарламасы бойынша зерттеулердің өзектілігі мен басымдығы анықталды.

«Ғылыми қазына» ғылыми бағдарламасы бойынша тәжірибелік нәтижелер:

ҚР БҒМ ҒК Философия, саясаттану және дінтану институты келесі монографияларды жариялады:

1 Шәукенова З.К. Қазақстан Республикасындағы идеологиялық конструкциялау: монография. – Алматы: ҚР БҒМ ҒК Философия, саясаттану және дінтану институты, 2013. – 218 б.

2 Қазақ руханияты: тарихи-философиялық және этномәдени негіздер. Ұжымдық монография. – Алматы: ҚР БҒМ ҒК ФСДИ, 2013. – 375 б.

3 Сағиқызы А. Гуманистік дүниетаным: әлеуметтік-мәдени негіздер. – Монография. – Алматы: ҚР БҒМ ҒК Философия, саясаттану және дінтану институты, 2013. – 292 б.

4 Зарема Шаукенова. Идейно-ценностные и политические аспекты Послания Президента РК. – Алматы: ИФПР КН МОН РК, 2013. – 205 с.

5 Шәукенова З.К. Этностардың әлеуметтік өзара әрекеттестігі: Қазақстан Республикасындағы этносаралық қатынастардың мониторингі. 2013. – 200 б. / Шаукенова З.К.
Социальное взаимодействие этносов: мониторинг межэтнических отношений в Республике Казахстан. – Алматы: ИФПР КН МОН РК, 2013. – 200 с.

6 Қоңырбаева К.М. Қазақ философиялық ойы эволюциясындағы еркіндік идеясы. – Алматы: ҚР БҒМ ҒК ФСДИ, 2013. – 216 б.

7 Шаукенова З.К., Дунаев В.Ю. Идеологическое конструирование в Республике Казахстан: вехи эволюции и траектории развития в контексте Стратегии «Казахстан-2050»: монография. – Алматы: Институт философии, политологии и религиоведения КН МОН РК, 2013. – 438 с.

8 Генезис религиозности в Казахстане. – Алматы: ИФПР КН МОН РК, 2013. – 204 с.

9 Зарема Шаукенова, Юрий Киринициянов. Философская гостиная (к 55-летию Института философии, политологии и религиоведения КН МОН РК). – Алматы: ИФПР КН МОН РК, 2013. – 218 с.

10 Зарема Шəукенова, Юрий Киринициянов. Философиялық сұхбат мүйісі (Философия, саясаттану жəне дінтану институтының 55 жылдығына арналған). – Алматы: ҚР БҒМ ҒК ФСДИ, 2013. – 220 б.

11 Шайкемелев М.С. Казахская идентичность. Монография / под. общ. ред.З.К. Шаукеновой. – Алматы: Институт философии, политологии и религиоведения КН МОН РК, 2013. – 272 с.

12 Философиялық энциклопедиялық сөздік. – Алматы: ҚР БҒМ ҒК Философия, саясаттану және дінтану институты, 2013. 527 б.

13 Ошақбаева Ж.Б. Дүниетанымдық әмбебаптар: тарих пен тағылым. – Алматы: ҚР БҒМ ҒК Философия, саясаттану және дінтану институты, 2014. – 242 б.

14 Сыдықов Е.Б. Шәкәрім: ғылыми-танымдық басылым. – Алматы: ҚР БҒМ ҒК ФСДИ, 2013. – 441 б.

15 Мәшһүр Жүсіп Көпеев / Құрастырушылар: С.Е. Нұрмұратов, Б.М. Сатершинов, А.Д. Шағырбаев. – Алматы: ҚР БҒМ ҒК Философия, саясаттану және дінтану институты, 2013. – 359 б.

16 Шаукенова З.К., Бурова Е.Е., Назарбетова А.К. Ценностно-смысловые и духовно-нравственные основания консолидации этнических и религиозных групп Республики Казахстана в гражданскую общность: монография. – Алматы: ҚР БҒМ ҒК Философия, саясаттану және дінтану институты, 2014. – 266 с.

17 Ғұмар Қараш / Б.М. Аташ, Қ.Ұ. Әлжан. – Алматы: ҚР БҒМ ҒК Философия, саясаттану және дінтану институты, 2014. – 375 б.

18 Тілеміс Мұстафин / құрастырушылар: Г.Ө. Насимова, Г.Б. Әскеева, Н.А. Саитова. – Алматы: ҚР БҒМ ҒК Философия, саясаттану және дінтану институты, 2014. – 242 б.

Жоба орындаушылардың жарияланымдары:

1 Нысанбаев А.Н. Межконфессиональный диалог как фактор обеспечения региональной безопасности в Республике Казахстан // Адам әлемі. – 2012. – №1. – С. 81-87.
2 Нысанбаев А.Н. Ұлттық идея – шетел қазақтарының құндылықтық әлемінің негізі // «Қазақстан және шетелдегі қазақтар» дүниежүзі қазақтары қауымдастығының құрылғанына 20 жыл толуына орай өткізілген халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – Алматы: «Атажұрт» баспа орталығы, 2012. – 269-274 бб.
3 Сагикызы А. Гуманистік дүниетаным және философия // ҚР ҰҒА баяндамалары. – 2012. – № 3. – 53-57 б.
4 Шайкемелев М.С., Дунаев В.Ю. Концептуально-методологические стратегии социальной модернизации // Известия НАН РК. Серия общественных и гуманитарных наук. – 2012. – № 4. – С. 80-86.
5 Сатершинов Б.М. Бейбіт қатар өмір сүру философиясы: діни қырлары және қазақстандық үлгі // ҚР ҰҒА Хабарлары. Қоғамдық және гуманитарлық ғылымдар сериясы. – 2012. – № 4. – 116-120 бб.
6 Сатершинов Б.М. Ислам дінінің қазақ даласына таралу ерекшеліктері // Әл-Фараби. –2012. – № 1(37). 56-63 бб.
7 Сатершинов Б.М. Діннің жаңғыруы аясындағы ислам интеллектуализмі // Қоғам және дәуір. – 2012. – №3. – 72-79 бб.
8 «Культура межнациональных отношений в современном казахстанском обществе» // Материалы «круглого стола», посвященного 80-летию проф. М.М. Сужикова (1932-1995 гг.). – Алматы: ИФПР КН МОН РК, 2012. – 164 с.
9 Шаукенова З.К. Женщина и ислам: реальность и проблемы // Женщина и религия: сборник материалов междунар. форума. – Алматы: «Қыздар университеті» баспасы, 2013. – С. 45-48.
10 Сатершинов Б.М., Сейтахметова Н.Л., Шаукенова З.К. Исламофобия в контексте современных вызовов // Адам әлемі. – № 3(57). – 2013. – С. 94-102.
11 Сатершинов Б.М. Ислам дінінің саяси сипаты және фундаментализм // Влияние религии на современный мир // Материалы международной научно-практической конференции / под общ. ред. З.К. Шаукеновой. – Алматы: ИФПР КН МОН РК, 2013. – С. 326-338.
12 Нурмуратов С.Е. Долгая дорога к отчему дому. Пройдем же ее вместе // Шаукенова З., Киринициянов Ю. Философская гостиная. – Алматы: ИФПР КН МОН РК, 2013. С. 56-72.
13 Нурмуратов С.Е. Қазақ диаспорасының тарихи Атамекенмен байланысының жаңғыруы // «Қазақ диаспорасының жасампаз әлеуеті: тарихы және заманауи келбеті» атты республикалық ғылыми-тәжірбиелік конференция материалдары. – Алматы, 2013. – 46-55 бб.
14 Нысанбаев А.Н., Шайкемелев М.С. Методологические подходы к изучению этноидентичности в постсоветском гуманитарном дискурсе: казахстанский опыт // Социс. – 2013. – № 9. – С. 19-23.
15 Шайкемелев М.С. Космополитизм онлайн-социальности: вызов национальной идентичности? // Национальная консолидация Казахстана: проблемы и перспективы. Сборник материалов Круглого стола (Алматы, 28 марта 2013 г.) – Алматы: ИФПР КН МОН РК, 2013. – С. 174-186.
16 Изотов М.З. Философско-религиоведческие аспекты формирования человеческого капитала // Влияние религии на современный мир // Материалы международной научно-практической конференции. – Алматы: ИФПР КН МОН РК, 2013. – С. 180-192.
17 Косиченко А.Г. Религиозные и либеральные ценности в современном мире // Адам әлемi. – 2013. – № 3. – С. 38-48.
18 Косиченко А.Г. Государственно-конфессиональные отношения в современном Казахстане // Свет православия в Казахстане. – 2013. №2. – С. 26-29.
19 Косиченко А.Г. Этноконфессиональное согласие в контексте устойчивого развития Казахстана // Послание Президента Республики Казахстан - Лидера нации Н.А. Назарбаева народу Казахстана «Стратегия «Казахстан-2050»: новый политический курс состоявшегося государства»: Материалы мероприятий, посвященных обсуждению Послания Главы государства. – Алматы: КИСИ, 2013. – С. 124-132.
20 Бурова Е.Е. Контексты государственно-конфессиональных отношений в Республике Казахстан // Влияние религии на современный мир // Пленарные доклады международной научно-практической конференции. – Алматы: ИФПР КН МОН РК, 2013. – С. 207-215.
21 Бурова Е.Е. Мировоззренческие идентификации казахстанцев и индикаторы модели религиозности // Адам әлемі. – 2013. – № 3. – С. 49-62
22 Курмангалиева Г.К. Идеологический процесс в Казахстане: новые ориентиры развития // Медный всадник – Казахстан: Международный научный и литературно-художественный альманах. – Алматы: издательство ИП «Стручалин», 2013. – С. 16-20.
23 Курмангалиева Г.К. Социогуманитарное развитие современного Казахстана духовно-нравственный потенциал концепции интеллектуального развития аль-Фараби // Аль-Фараби. – 2013. – №2(42). – С. 3-13.
24 Колчигин С.Ю. Земля переживает смену эпох // Философская гостиная (К 55-летию Института философии, политологии и религиоведения КН МОН РК). – Алматы: ИФПР КН МОН РК, 2013. – С.36-50.
25 Колчигин С.Ю. Общество всеобщего труда: условия возможности // Материалы международной научной конференции «Формирование общества всеобщего труда (теория, история, перспективы)». – Алматы, 2013. – С. 50-55.
26 Шаукенова З.К. Стратегия «Казахстан-2050» – первый год реализации в общественном сознании // Материалы научно-практической конференции «Состоявшийся Казахстан, устремленный в будущее». – КИСИ при Президенте РК. – Алматы, 2014 г. – С. 9-14.
27 Нысанбаев А.Н. Евразийская интеграция – веление нашего глобализирующего времени // Материалы международной конференции «Евразийский экономический союз: от идеи к реализации» (к 20-летию выступления Президента РК Н.А. Назарбаева в МГУ). – Алматы, 2014 г .– С. 25-35.
28 Нысанбаев А.Н. Особености фарабиеведческих исследований в независимом Казахстане // «Әбу Насыр Әл-Фараби: дәуір сұхбаттастығы» І халықаралық Фараби форумының материалдары. – Алматы, 2014 г. – С. 24-29.
29 Нурмуратов С.Е. Ұлттық бірегейліктің аксиологиялық қырлары // Материалы международной научно-теоретической конференции «Роль ученых-философов университета в формировании казахстанской идентичности», посвященной 80-летию КазНУ им. аль-Фараби. – Алматы, 2014 ж. – 32-36 бб.
30 Нурмуратов С.Е. Еуропадағы қазақ диаспорасы: дәстүрлер мен қазіргі заман // Материалы республиканской научно-практической конференции «Дәстүрлі және заманауи Қазақстан этнологиясы». – Алматы, 2014 ж. – 47-52 бб.
31 Нурмуратов С.Е. Қазақтардың рухани өмірі мәселелерін зерттеу әдіснамасы: әл-Фарабиден Абайға дейін // «Қазақстан жолы-2050» және тарих ғылымы: жетістіктері мен болашағы» атты халықаралық конференция материалдары. – Алматы: «Қыздар университеті» баспасы, 2014 ж. – 32-36 бб.
32 Нурмуратов С.Е. Әл-Фараби рухани мұрасын зерттеудің методологиясы хақында // «Әбу Насыр әл-Фараби: дәуір сұхбаттастығы» 1 халықаралық Фараби форумының материалдары. – Алматы, 2014 ж. – 108-114 бб.
33 Нурмуратов С.Е. О нравственных основаниях тюркской философии // Материалы республиканской научно-практической конференции «Казахская философия и инновационные аспекты преподавания социально-гуманитарных наук». – Алматы, 2014 г. – С. 10-17.
34 Нурмуратов С.Е. Кітаптың мәдиниетаралық сұхбаттағы рөлі мен орны // «Ұлттың интеллектуалды деңгейін арттыру және рухани мұрасын сақтаудағы кітаптың рөлі» атты халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – Алматы, 2014 ж. – 134-144 бб.
35 Нурмуратов С.Е. Ғылым мен білімге арналған ұлағатты ғұмыр // Академик. – Алматы, 2014 ж. – 162-167 бб.
36 Сагикызы А. Ғылыми рационализм және гуманистік мұрат // Әл-Фараби. – 2014. – № 2. – 62-71 бб.

Соның ішінде шетелдік:

1 Изотов М.З. Muktur Izotov, Totykyz Mahtaeva and others. Prospects of Innovative Development of the Individual in the Development of Human Capital in Kazakhstan // World Academy of Science, Engineering and Technology. – Istanbul, 2013. – Р. 1710-1718.
2 Дунаев В.Ю., Курганская В.Д. Концептуализация отношения «я – другой» в феноменологических анализах // Материалы XIV Международных Лихачевских научных чтений. – Санкт-Петербург: СПУП, 2014 г. – С. 19-25.
3 Сагикызы А. Theoretical and Methodological Problems in the Study of Patriotism // Journal of Social Science Research. – 2014. – No 2. – P. 225-231.
4 Сатершинов Б.М. Kazakistanda radikalizm ve terror: Efsane ve dercek // Diyalog Avrasya. – 2014. – № 40. – P. 18-21.